Vogelgriep (of aviaire influenza, AI) is een zeer besmettelijke virale aandoening, die voorkomt bij verschillende soorten pluimvee die worden gebruikt voor de voedselproductie, evenals bij siervogels en wilde vogels.
De virussen van de griep zijn onderverdeeld in 3 soorten: influenza virus A, B en C. Enkel voor de virussen van de g
riep A is momenteel aangetoond dat ze natuurlijke infecties veroorzaken bij vogels.
De virussen van de griep type A zijn bovendien onderverdeeld in subtypes.
Op dit ogenblik zijn 16 subtypes H (H1 tot H16) en 9 subtypes N (N1 tot N9) erkend.
Elk virus vertoont een antigen H en een antigen N, ogenschijnlijk in een of andere combinatie; alle subtypes en de meeste mogelijke combinaties werden geïsoleerd op basis van wilde vogelsoorten.
De virussen van aviaire influenza zijn gekend voor hun virulentie bij het pluimvee (vooral bij kippen en kalkoenen), waar ze twee afzonderlijke pathologieën uitlokken:
- de hoogpathogene aviaire influenza (HPAI): vloeit voort uit extreem virulente virussen die een hoge mortaliteit veroorzaken
- de laagpathogene aviaire influenza (LPAI): veroorzaakt door virussen die gepaard gaan met een milde ademhalingsziekte, een verminderde eiproductie en een matig verhoogde mortaliteit.
De vogelgriep vormt dus een ernstige bedreiging voor de pluimvee-industrie , en heeft een grote economische impact.
Enkel de virussen van de subtypes H5 en H7 kunnen evolueren tot hoogpathogene virussen.
Bepaalde AI-virussen zijn zoönotisch, wat betekent dat ze de mens kunnen besmetten.
In de meeste gevallen zijn de infecties goedaardig, maar sommige virussen kunnen dodelijk zijn voor de mens (bijvoorbeeld het vogelgriepvirus H5N1 en meer recentelijk H7N9).
Het virus wordt overgedragen tussen dieren, rechtstreeks door orofecale besmetting via de fecaliën van besmette dieren, of onrechtstreeks door blootstelling aan besmette substraten (via de voeding, het water, landbouwmateriaal, enz.). De wilde vogels (voornamelijk de watervogels) zijn zogenaamd asymptomatisch, dat wil zeggen dat ze dragers zijn van de AI-virussen zonder dat ze de symptomen van de ziekte vertonen. Handel, transport van pluimvee, migraties van wilde vogels bieden allemaal mogelijkheden voor een overdracht over grotere afstand.
De vogelgriep is zeer besmettelijk bij kippen en kalkoenen en kan leiden tot een hoge mortaliteit voor deze soorten.
De virussen van de vogelgriep evolueren door te muteren en zijn in grote mate onvoorspelbaar met betrekking tot de risico’s die ze vormen voor de gezondheid van dier en mens.
Ze kunnen niet worden uitgeroeid in de reservoirs van wilde vogels en zodra ze ingang gevonden hebben bij het gedomesticeerde pluimvee, is het vaak moeilijk om ze te controleren. Om al die redenen vormen ze een grote uitdaging voor de wetenschappers, beleidsmakers en risicobeheerders.
Een samenwerking tussen de autoriteiten voor dierengezondheid en volksgezondheid is dus echt noodzakelijk om deze aandoening te voorkomen en te controleren.
Het vogelgriepvirus van het type A kan in sommige gevallen worden overgedragen van dier op mens. De besmetting gebeurt voornamelijk bij nauw, herhaald en langdurig contact met besmette dieren of hun uitwerpselen, rechtstreeks of onrechtstreeks (oppervlakken en/of handen die bevuild zijn met uitwerpselen). Hierdoor blijven deze gevallen uitzonderlijk en hebben ze hoofdzakelijk betrekking op mensen die in een besmette zone werken of interveniëren: kwekers, technici van coöperaties, dierenartsen, reinigings- en ontsmettingsploegen, …
Vogelgriep is een ziekte waarvoor een meldingsplicht geldt.
Om de verspreiding ervan tegen te gaan, worden zeer strikte sanitaire maatregelen getroffen zoals de invoering van alarmsystemen, quarantaine of vernietiging van (mogelijk) blootgestelde dieren, geen transporten meer van pluimvee of materiaal dat ermee in contact is geweest.
