Sciensano onderzoekt de aanwezigheid en de concentraties van een brede waaier van PFAS in voeding.
Per- en polyfluoralkylverbindingen (PFAS)
Per- en polyfluoralkylverbindingen (PFAS)
Per- en polyfluoralkylverbindingen (PFAS) zijn door de mens vervaardigde chemische stoffen die in een groot aantal toepassingen worden gebruikt vanwege hun water-, vet- en vuilafstotende eigenschappen. Ze kunnen gebruikt worden in textiel, huishoudelijke producten, brandbestrijding, de auto-industrie, voedselverwerking, de bouw en elektronica. PFAS kunnen nadelige effecten hebben op het milieu en de gezondheid van mens en dier.
Ongewenste eigenschappen van PFAS
Sommige PFAS, waaronder perfluoroctaansulfonaten (PFOS) en perfluoroctaanzuur (PFOA), bevatten ongewenste eigenschappen die nadelig kunnen zijn voor mens, dier en milieu.
Hieronder vallen de volgende eigenschappen:
- persistent: ze zijn niet of nauwelijks afbreekbaar in het milieu
- bio-accumulatief: ze hopen zich op in het menselijk lichaam, dieren en planten
- ongewenste gezondheidseffecten: ze kunnen in mens en dier ongewenste effecten veroorzaken zoals een verlaagde immuunreactie of verhoogde cholesterol gehaltes.
Deze eigenschappen verschillen per specifieke PFAS, waarbij één eigenschap meer kan doorwegen dan de andere. Zo kan de ene PFAS meer ongewenste gezondheidseffecten veroorzaken en de andere meer ophopen in de natuur. Daarnaast zijn er ook nog veel PFAS waarover weinig bekend is en waarvan we niet weten of en welke ongewenste eigenschappen ze hebben.
Contact met PFAS
PFAS kunnen in het milieu terecht komen tijdens het gebruik en de productie van consumentenproducten zoals brandblusmiddelen en textiel waarin PFAS worden verwerkt. Door hun persistent karakter breken ze niet of nauwelijks af en kunnen ze opstapelen in de voedselketen of in het menselijk lichaam. Daarom kan je niet enkel in contact komen met PFAS via deze consumentenproducten maar ook via drinkwater, bodem en voedsel.
PFAS in de EU
PFAS worden sterk gereguleerd binnen de EU. Zo zijn perfluoroctaansulfonaten (PFOS) in een groot aantal toepassingen verboden binnen de Europese Unie en zal perfluoroctaanzuur (PFOA) vanaf juli 2020 in Europa verboden zijn in consumentenproducten.
PFAS in levensmiddelen
De Europese autoriteit voor de voedselveiligheid (EFSA) houdt toezicht op PFAS in levensmiddelen. In levensmiddelen worden deze stoffen het vaakst aangetroffen in drinkwater, vis, fruit, eieren en eierproducten. Hiernaast kunnen PFAS ook via apparatuur die PFAS bevatten tijdens de voedselverwerking of via voedingscontactmaterialen, zoals pizzadozen, folies en ander verpakkingsmateriaal in levensmiddelen terechtkomen.
In september 2020 publiceerden EFSA een wetenschappelijke opinie over de gezondheidsrisico’s als gevolg van de aanwezigheid van deze stoffen in levensmiddelen. In deze nota stelden ze een nieuwe drempelwaarde in (van 4,4 nanogram PFAS per kilo lichaamsgewicht per week) voor de belangrijkste perfluoralkylverbindingen die zich in het lichaam opstapelen. De vier PFAS waarop EFSA haar beoordeling heeft toegespitst, zijn perfluoroctaanzuur (PFOA), perfluoroctaansulfonaat (PFOS), perfluorononaanzuur (PFNA) en perfluorhexaansulfonzuur (PFHxS).