Sciensano is verantwoordelijk voor de epidemiologische surveillance van malaria bij de mens in België.
Malaria
Malaria
Malaria is een besmettelijke ziekte veroorzaakt door de parasiet Plasmodium, die wordt overgedragen door muggen. Vijf verschillende soorten van de malariaparasiet veroorzaken infecties bij de mens (Plasmodium falciparum, P. vivax, P. malariae, P. ovale en P. knowlesi). Deze soorten komen voor in alle (sub)tropische gebieden van de wereld en veroorzaken wereldwijd veel gevallen van malaria en sterfte, vooral bij kinderen jonger dan vijf jaar in Afrika.
Wat is malaria?
- Malaria is een besmettelijke ziekte veroorzaakt door de parasiet Plasmodium, die wordt overgedragen door bepaalde muggen van het geslacht Anopheles
- De ziekte is niet langer endemisch in Europa sinds de jaren 1970, dankzij de medische behandelingen en de bestrijding van de broedplaatsen en muggen. Door de aanwezigheid van muggensoorten die als vector kunnen fungeren, kunnen er in Europa echter nog steeds lokale uitbraken optreden, zoals in Griekenland (in 2011-2012).
- Malaria blijft in Europa echter voornamelijk een geïmporteerde ziekte d.w.z. opgelopen door reizigers tijdens een verblijf in het buitenland.
- Behalve door muggen kan malaria ook worden overgedragen via bloedtransfusies, tijdens de zwangerschap en door het hergebruik van besmette naalden.
Symptomen
- Na een incubatietijd van gemiddeld 10 tot 14 dagen treden symptomen op zoals:
- koorts met rillingen
- hoofdpijn
- en spierpijn.
- Afhankelijk van het type Plasmodium kunnen de koortspieken om de 48 uur optreden (malaria tertiana of derdedaagsekoorts, met P. vivax of P. ovale) of om de 72 uur (malaria quartana of vierdedaagsekoorts, met P. malariae).
- De vorm veroorzaakt door P. falciparum, ook ‘malaria tropica’ genoemd, zorgt voor een onregelmatige koorts en is de ernstigste vorm, die zelfs dodelijk kan zijn.
- Jonge kinderen, zwangere vrouwen en mensen die getroffen zijn door hiv/aids, hebben meer kans om een ernstige vorm te ontwikkelen.
- De parasieten van P. vivax en P. ovale kunnen slapend aanwezig blijven in het lichaam en maanden of jaren na de infectie terug actief worden, waarbij ze opnieuw symptomen veroorzaken. Mensen die in met malaria besmette gebieden wonen en regelmatig aan malaria worden blootgesteld, kunnen een vorm van immuniteit ontwikkelen, die de symptomen vermindert of elimineert in geval van besmetting. Deze bescherming verdwijnt wanneer er gedurende een bepaalde periode geen blootstelling meer is.
Diagnose, behandeling en preventie
- Bij elke persoon die koorts ontwikkelt, binnen enkele maanden na terugkeer uit een malariagebied, moet de mogelijkheid van malaria overwogen worden. Zelfs als er enkele maanden verstreken zijn sinds de reis, is het aanbevolen om een arts te raadplegen. Als de arts malaria vermoedt, kan de diagnose worden gesteld met een bloedafname. Afhankelijk van het stadium van de ziekte kunnen verschillende tests worden gebruikt, zoals microscopisch onderzoek, een PCR-test en een antigeentest.
- Een snelle diagnose maakt het mogelijk om de adequate behandeling op te starten, afhankelijk van het type Plasmodium.
- Er zijn ook geneesmiddelen die preventief kunnen worden ingenomen wanneer men naar malariagebieden reist, en die ernstige vormen van malaria voorkomen (chemoprofylaxe). Daarnaast bestaat preventie ook uit het mijden van muggenbeten.
- Onlangs werd een vaccin ontwikkeld, dat aanbevolen wordt door de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) voor kinderen die wonen in gebieden waar malaria met P. falciparum veel voorkomt, zoals in Sub-Saharaans Afrika. Dit vaccin is niet beschikbaar voor reizigers.