Shigellose is een acute ontsteking van de darmen die ontstaat door besmetting met een Shigella-bacterie en is een belangrijke oorzaak van dysenterie (i.e. een ernstige vorm van diarree). De infectie is zeer besmettelijk en meestal kortdurend maar hevig.

Shigella is een gramnegatieve bacterie die behoort tot de familie van de Entrobacteriaceae. Er zijn vier species te onderscheiden, nl. Shigella dysenteriae, Shigella flexneri, Shigella boydii en Shigella sonnei waarvoor meerdere serogroepen bestaan.

Shigella veroorzaakt acute infecties van de darmen met symptomen als koorts, buikpijn, diarree, tenesmus (vals/pijnlijk gevoel van aandrang) en soms braken. Soms treedt er na enkele dagen ook diarree met bloed of slijm op en kunnen er bijkomende klachten voorkomen zoals spierpijn, hoofdpijn en huiduitslag. De infectie is meestal kortdurend maar hevig, met soms stoelgangsfrequenties tot 20-30 keer per dag. De tijd tussen het besmet raken en het krijgen van symptomen is meestal 1 tot 7 dagen.
Shigellose kan ook gepaard gaan met complicaties zoals uitdroging, aandoeningen van de darm en in ernstige gevallen bloedvergiftiging (sepsis). 

Shigella dysenteriae produceert het shigatoxine dat een infectie veroorzaakt die veel ernstiger en langer verloopt en frequenter een dodelijke afloop kent. Deze pathogeen is verantwoordelijk voor epidemieën, voornamelijk in ontwikkelingslanden, en kinderen onder de 5 jaar zijn vooral het dodelijke slachtoffer.

De mens en bepaalde primaten vormen het enige reservoir van deze bacterie en de besmetting gebeurt door direct fecaal-oraal contact of door voeding, water of materiaal (zoals toiletten) dat besmet werd door een zieke. Deze bacterie vermenigvuldigt zich in de darmen van een besmet persoon en komt op die manier in de stoelgang terecht. Bij gebrekkige hygiëne kan de bacterie zo verder verspreid worden via de handen. De bacterie kan ook overgedragen worden via seksuele contacten (seksueel overdraagbare infectie), voornamelijk bij mannen die seks hebben met mannen. 

Transmissie van de Shigella-bacterie kan voorkomen worden door het nemen van hygiënische maatregelen. Het is belangrijk om de handen steeds zorgvuldig te wassen na een toiletbezoek, voor het bereiden of eten van voedsel. Zorg ook voor het proper houden van toiletten en wees voorzichtig met het verschonen van luiers van kinderen die mogelijks besmet zijn met de bacterie.

Neem extra hygiënische maatregelen op reis naar (sub)tropische landen op vlak van eten en water drinken en was regelmatig uw handen. 

De arts neemt een staal van de stoelgang van de patiënt en stuurt dit naar een laboratorium voor een kweek (coprokweek). Als de Shigella-bacterie in de stoelgang wordt geïsoleerd, is de diagnose van shigellose bevestigd.

Het laboratorium stuurt de humane bacteriestam naar de het Nationaal Referentiecentrum voor Shigella bij de dienst Bacteriële ziekten van Sciensano.

De risicogroepen van shigellose zijn:

• reizigers naar (sub)tropische landen
• familieleden van personen die ziek zijn, voornamelijk kinderen
• mannen die seks hebben met mannen.

Shigellose vereist meestal geen bijzondere behandeling. Men moet wel goed opletten dat men voldoende vocht opneemt door veel water te drinken en voldoende zouten binnenkrijgt. Meestal gaat de ziekte vanzelf over binnen een week. Bij ernstig verloop of bij een te grote kans op besmetting van de omgeving kan gekozen worden voor een antibiotische behandeling.