In de meeste gevallen zijn tekenbeten onschadelijk, maar soms kunnen ze bepaalde ziekten bij de mens veroorzaken, waaronder tekenencefalitis. In België is de circulatie van het virus bij dieren vastgesteld en occasioneel is overdracht op mensen beschreven. Vaccinatie is soms aanbevolen bij reizen naar risicolanden in Europa, zoals Oostenrijk en Zweden.
Tekenencefalitis is een ziekte die wordt veroorzaakt door een virus, dat zelf werd overgedragen via de beet van een besmette teek. In Europa zijn de teken die de ziekte overdragen meestal van de soort Ixodes. Die vindt men meestal op schaduwrijke plekken met een dikke strooisellaag of een dichte begroeiing van bramen, varens en hoog gras. Kleine knaagdieren zijn het natuurlijke reservoir van het virus.
Overdracht van het virus kan ook gebeuren door het drinken van melk en niet-gepasteuriseerde zuivelproducten van besmette runderen, schapen en geiten.
Het risico op besmetting varieert met de seizoenen en is het hoogst van juni tot oktober, dat is tijdens de periode van activiteit van teken.
In twee derde van de gevallen zal infectie bij de mens geen symptomen veroorzaken en daardoor onopgemerkt blijven. Wanneer de ziekte zich ontwikkelt worden de 2 symptomatische fasen gewoonlijk gescheiden door een symptoomloze periode: een fase van grippaal syndroom en een fase gekenmerkt door een aantasting van het centrale zenuwstelsel (meningo-encefalitis). In dit geval kan de ziekte ernstig zijn, met een sterftecijfer van 0,5 tot 2%.
De diagnose van de ziekte gebeurt door het Nationaal Referentiecentrum voor Arbovirussen aan het Instituut voor Tropische Geneeskunde.
De ziekte is aanwezig in Azië en Europa, met een hoger risico in Centraal-Europa (Oostenrijk, Zwitserland, Duitsland …) en Oost-Europa (Tsjechië, Hongarije, Polen …) en de Baltische staten (Estland, Letland, Litouwen), maar ook in sommige gebieden in Zweden en Finland. U vindt een kaart met risicogebieden voor tekenencefalitis in Europa op de website Wanda voor reizigers van het Instituut voor Tropische Geneeskunde.
Seroprevalentiestudies in dieren (herten, wilde varkens, koeien …) hebben aangetoond dat het virus ook op Belgisch grondgebied circuleert. Dat werd ook bevestigd door enkele sporadische gevallen bij mensen die niet reisden naar een risicoland.
Er bestaat een vaccin dat in België wordt aanbevolen aan mensen die naar een risicogebied of -land reizen en er activiteiten in de buitenlucht uitoefenen (camping, trektochten …). Consulteer het advies ‘Vaccinatie tegen tekenencefalitis’ van de Hoge Gezondheidsraad.
