Nationaal Referentiecentrum (NRC) voor Humaan papillomavirus

Primaire tests voor hoog-risico Humaan Papillomavirussen (hrHPV) voor screening op baarmoederhalskanker in België

De onderstaande tabel biedt een bijgewerkte lijst van de moleculaire tests voor de opsporing van hoog-risico Humane Papillomavirussen (hrHPV). Deze tests zijn klinisch gevalideerd volgens internationale criteria (Arbyn M. et al., Clin Microbiol Infect 2021¹; Arbyn M et al., ESGO Textbook of Gynaecological Oncology 2023²; Dhillon et al., J Med 2023³; Arbyn et al., Clin Microbiol Infect 2023⁴). De onderstaande tabel wordt ten minste twee keer per jaar bijgewerkt naarmate nieuw wetenschappelijk bewijs beschikbaar komt.

DISCLAIMER: Deze voorlopige lijst bevat de internationaal gevalideerde HPV-testen die door het NRC-HPV geschikt worden geacht, voor zover ons bekend, voor gebruik in de Belgische screening naar baarmoederhalskanker, op datum van publicatie van deze kennisgeving. Deze kennisgeving is echter geen officiële richtlijn over dit onderwerp. Sciensano kan niet aansprakelijk worden gesteld voor eventuele verschillen tussen deze kennisgeving en de BELAC-richtlijnen die over dit onderwerp zullen worden aangenomen, of andere toekomstige, gerelateerde officiële kennisgevingen.

Het humaan papillomavirus omvat meer dan 200 genotypes waarvan er een dozijn als kankerverwekkend wordt beschouwd door het International Agency for Research on Cancer (IARC). Een aanhoudende infectie met een carcinogeen HPV (vaak ‘hoog-risico’ genoemd) is een noodzakelijke maar ontoereikende voorwaarde voor de ontwikkeling van baarmoederhalskanker. HPV kan ook andere anogenitale of orofaryngeale kankers veroorzaken. Baarmoederhalskanker vormt een groot probleem voor de volksgezondheid. In 2020 werden wereldwijd meer dan 604.000 nieuwe gevallen en 341.000 sterfgevallen gerapporteerd (Singh et al., Lancet Glob Health 2023⁵). Met deze aantallen is baarmoederhalskanker de op twee na meest voorkomende vorm van kanker ter wereld.

Het Nationaal Referentiecentrum (NRC) voor papillomavirus (HPV) is een consortium van drie instituten. Sciensano, het Algemeen Medisch Laboratorium (AML) en het Universitair Ziekenhuis Gent (UZGent) bundelen hun gerenommeerde expertise in kwaliteitsborging voor de diagnose van HPV, om HPV proficiency tests voor te stellen, voor de HPV-surveillance en andere HPV-gerelateerde projecten die verband houden met de activiteiten van het NRC.

Sciensano geniet internationale bekendheid op het gebied van de validatie van HPV-tests terwijl het AML uitgebreide expertise heeft in routinematige HPV-tests met behulp van een klinisch gevalideerde en geautomatiseerde inhouse methode (RIATOL HPV genotyping qPCR, Dhillon et al., J Med 2023³; Benoy et al., J Clin Virol 2019⁶). Grote hoeveelheden stalen kunnen op heel korte tijd worden verwerkt. Het UZGent draagt bij tot het NRC door zijn expertise in Next Generation Sequencing (NGS) aan te reiken via een inhouse test. Aanvraagformulieren voor HPV-tests zijn beschikbaar via de hyperlinks aan de rechterkant van het scherm.

Het NRC voor HPV is betrokken bij meerdere projecten waaronder:

• De ontwikkeling van een bekwaamheidstest in samenwerking met de dienst Kwaliteit van laboratoria (Sciensano). De test wordt gebruikt om HPV-gebaseerde baarmoederhalskankerscreeningtests, uitgevoerd door Belgische laboratoria, te beoordelen. Hiervoor worden jaarlijks monsters naar de eerstelijnslaboratoria gestuurd.
• De surveillance van de genotypes van HPV in België. Elk jaar worden voor HPV screeningstalen uit de drie regio’s van het land verzameld en geanalyseerd. Op die manier kunnen de HPV-genotypes in kaart worden gebracht. Zo kunnen eventuele risico’s van genetische drift naar genotypes waarop commerciële vaccins zich niet richten, worden beoordeeld.
• Onlangs is in samenwerking met het Internationale Referentiecentrum voor HPV een standaard operationele procedure voorgesteld om de kwaliteit van HPV-tests te verhogen door de stalen van hooggradige squameuze intraepitheliale laesies (HSIL) a priori negatief voor HPV en baarmoederhalskanker opnieuw te analyseren (Pretét et al., Preprint⁷). Het gaat erom HSIL en stalen van invasieve baarmoederhalskanker naar het NRC te sturen voor een nieuwe test en daarna eventueel een NGS-test om de HPV-negativiteit of de latere identificatie en karakterisering van HPV te bevestigen.

Lijst van de tests uitgevoerd door het NRC voor HPV:

• RIATOL HPV genotyping qPCR
  De RIATOL qPCR HPV-genotyperingstest is ontwikkeld door het AML, Sonic Healthcare Benelux (Antwerpen, België) en wordt al meer dan 15 jaar routinematig gebruikt voor de HPV-gebaseerde screening op baarmoederhalskanker onder ISO15189-accreditatie. De test omvat een multiplex PCR om het viraal DNA kwantitatief te detecteren. Met RIATOL qPCR kunnen de E6- en E7-genen van 18 verschillende HPV-types worden gedetecteerd (bv. HPV6, 11, 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 66, 67 en 68). Daarnaast wordt humaan bèta-globine gebruikt om zowel de kwaliteit van het staal te controleren als om de virale belasting in positieve stalen op relatieve wijze te normaliseren.
• HPV targeted in-house NGS

Nuttige links

Onderaan deze pagina kan u de NRC-rapporten terugvinden.

De bijhorende epidemiologische surveillance-rapporten kan u consulteren via: Gezondheidsonderwerp Humaan papillomavirus (hpv) en baarmoederhalskanker. 

References

1. Arbyn M, Simon M, Peeters E, et al. 2020 List of human papillomavirus assays suitable for primary cervical cancer screening. Clin Microbiol Infect 2021; 27(8): 1083-95
2. Arbyn M, Rousta P, Dhillon SK, et al. Chapter 10: HPV testing on cervical cancer specimens: which assay can be used in cervical cancer screening. In: Ayhan A, ed. ESGO Textbook of Gynaecological Oncology. Istanbul: Günes Publishing; 2023: 115-20.
3. Dhillon SK, Chung PYJ, Padalko E, et al. Intra- and interlaboratory reproducibility of the RIATOL qPCR HPV genotyping assay. J Med Virol 2023; 95(9): e29093.
4. Arbyn M, Cuschieri K, Poljak M, Bonde J. Can REALQUALITY RQ-HPV screen be considered as a clinically validated HPV test for use in cervical cancer screening? Clin Microbiol Infect 2023.
5. Singh D, Vignat J, Lorenzoni V, et al. Global estimates of incidence and mortality of cervical cancer in 2020: a baseline analysis of the WHO Global Cervical Cancer Elimination Initiative. Lancet Glob Health 2023; 11(2): e197-e206.
6. Benoy I, Xu L, Vanden Broeck D, et al. Using the VALGENT-3 framework to assess the clinical and analytical performance of the RIATOL qPCR HPV genotyping assay. J Clin Virol 2019; 120: 57-62.
7. Pretét J-L, Mühr LSA, Cuschieri K et al. Human papillomavirus negative high grade cervical lesions and cancers: suggested guidance for HPV testing quality assurance. Available at SSR: at SSRN:  http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.4577552.