In 2021 kregen 781 personen een hiv-diagnose. Na de aanzienlijke daling in 2020, die sterk gelinkt was aan de impact van de COVID-19 epidemie en de opgelegde inperkingsmaatregelen, steeg het aantal hiv-diagnoses in 2021 met 4%. De globale trend van het laatste decennium blijft wel dalend. Nog beter inzetten op vroegtijdige diagnose en preventie door personen met een risico op hiv-infectie, blijft nodig om ons land op koers te houden naar de UNAIDS “95-95-95”-doelstellingen voor 2025.
Trends in 2021
Het aantal nieuwe hiv-diagnoses steeg bij personen met de Belgische nationaliteit, zowel bij mannen die seks hebben met mannen als bij heteroseksuele mannen en vrouwen, terwijl er bij niet-Belgen een daling of stabilisatie van het aantal hiv-diagnoses was.
Het lijkt erop dat de hiv-overdracht bij Belgische mannen die seks hebben met mannen in 2021 opnieuw is toegenomen, ondanks het stijgende gebruik van de preventieve hiv-behandeling (PrEP). Dit wordt gesuggereerd door het stijgend aantal acute hiv-infecties in 2021, dat weer hetzelfde aantal bereikte als in 2019.
Het is mogelijk dat bij sommige personen de diagnose met vertraging is gesteld door de beperkte toegankelijkheid van de testfaciliteiten tijdens de COVID-19 lockdownperiodes in 2020. Feit is echter dat er slechts een lichte toename van de laattijdige diagnoses was in 2021, alleen bij de Belgen, met cijfers die vergelijkbaar zijn met de situatie vóór de COVID-19-epidemie.
Bij niet-Belgen, in het bijzonder bij personen met Subsaharaans Afrikaanse nationaliteiten, zien we dat het aantal nieuwe hiv-diagnoses blijft dalen. Verschillende factoren, zoals migratiedynamieken en hiv-prevalentie in de landen van oorsprong, beïnvloeden het aantal diagnoses in deze groep. Daardoor is het moeilijk om de exacte reden voor deze dalende trend aan te wijzen.
Continuiteit in de hiv-zorgverlening
Een optimale zorgverlening voor hiv-patiënten vereist een continuïteit van diensten tijdens verschillende stadia: screening, diagnose, opname in de zorg, behoud van de zorg, aanvang van de antiretrovirale behandeling en het bereiken van een onderdrukte virale lading. Patiënten met een niet-detecteerbare virale lading hebben een gunstigere prognose en kunnen het virus niet meer overdragen tijdens seksuele contacten, wat bijdraagt tot de preventie van nieuwe hiv-infecties.
In 2021 leefden in België naar schatting 19 177 personen met hiv. Hiervan werd 94% gediagnosticeerd, hiervan kreeg 89% antiretrovirale behandelingen, en hiervan had 97% een onderdrukte virale lading. Dit betekent dat 81% van alle personen die in ons land met hiv leven, een onderdrukte virale lading had. België is dus goed op weg naar de UNAIDS “95-95-95”-doelstellingen voor 2025. Toch heeft ongeveer één op de vijf mensen die met hiv leven in België een niet-onderdrukte virale lading, wat maakt dat het virus nog steeds kan overgedragen worden. Dit is voornamelijk te wijten aan een vertraagde diagnose of onderbreking van de hiv-zorg.
Aanbeveling
Om hiv in ons land verder terug te dringen ligt de prioriteit bij een verdere vermindering van het aantal nieuwe infecties, een snelle diagnostiek van geïnfecteerde personen en een snelle start van hun behandeling. Het is daarbij belangrijk dat Sciensano de epidemiologische situatie van hiv in ons land permanent opvolgt om het publiek en de gezondheidswerkers te informeren en om de nodige steun te verlenen bij de voorbereiding van interventies en de ontwikkeling van beleidsinitiatieven.
Sciensano: “Ondanks de vooruitgang van de voorbije jaren is de hiv-epidemie in België nog niet onder controle. Het is van groot belang om nog meer vooruitgang te boeken op het gebied van vroegtijdige diagnose en het effectief gebruik van het volledige gamma van preventiestrategieën, waaronder PrEP, door personen met een risico op hiv. Het nationaal HIV-Plan biedt zonder twijfel een geschikt beleidskader voor een gecoördineerde samenwerking en communicatie tussen gezondheidsautoriteiten en hiv-actoren om de hiv-respons te optimaliseren. Als zodanig is het een essentieel instrument voor België om de UNAIDS-doelstellingen voor 2025 te bereiken.”
Ook Sensoa, het Vlaams expertisecentrum voor seksuele gezondheid, benadrukt het belang van verdere vooruitgang: “Sensoa is niet verrast door de lichte stijging van het aantal diagnoses na de COVID-19 crisis, maar is wel bezorgd over de toegang tot preventie. Preventie anno 2022 is veel omvattender geworden. Het betekent nu op een effectieve manier verschillende methodes inzetten om hiv terug te dringen: gewenst gedrag bevorderen, biomedische hulpmiddelen inzetten en structurele belemmeringen wegwerken. Een voorbeeld van een biomedisch hulpmiddel is PrEP. PrEP is medicatie, oorspronkelijk ontwikkeld voor mensen met hiv, die ook preventief werkt en dus beschermt tegen overdracht van hiv. Sensoa investeert sinds vele jaren in het informeren en sensibiliseren van mannen die seks hebben met mannen, condooms en glijmiddelen aanbieden aan homobars en –fuiven, afnemen van speekselstalen om te laten testen op hiv. Sensoa voelt zich dan ook gesterkt om de gekozen aanpak verder te zetten. Tegelijk is Sensoa bezorgd. De dalende trend van het aantal nieuwe diagnoses de afgelopen 10 jaar, gaat te langzaam. Voor een sterkere daling moeten alle onderdelen van preventie en zorg optimaal werken. Makkelijker en sneller PrEP bekomen, kan een grote impact hebben. Sensoa zet zich actief in om mee naar oplossingen te zoeken. Ook dienen we beter te begrijpen wie nog onvoldoende bereikt wordt met informatie over PrEP. Vanaf dit najaar zet Sensoa daarom in op een langlopende communicatie over PrEP.”
Het volledige rapport over 2021 is beschikbaar via deze link.