In het kort
Vetoplosbare vitamines, i.e. vitamines A, D, E en K, spelen een belangrijke rol bij groei en ontwikkeling. Zowel een inadequate als excessieve opname van deze vitamines kan slecht voor de gezondheid zijn.
Inadequate opname kan het gevolg zijn van een onevenwichtige voeding, terwijl het gebruik van supplementen en voeding verrijkt met vetoplosbare vitamines een risico op een te hoge vitamine-inname kan inhouden. Deze studie evalueert de inname van vetoplosbare vitamines in België, rekening houdend met alle bronnen, i.e. voeding, verrijkte voeding en supplementen.
Projectbeschrijving
Een belangrijke uitdaging in het voedingsbeleid bestaat erin dat de bevolking voldoende micronutriënten aangereikt krijgt zonder het risico van een excessieve inname.
Een evenwichtige en gezonde voeding is essentieel om ziekte te voorkomen. Vetoplosbare vitamines zijn essentiële nutriënten voor de ondersteuning van groei en ontwikkeling, botmetabolisme en resistentie tegen ziekten. Zowel een inadequate als een excessieve inname kan de gezondheid schaden.
De afgelopen decennia hebben sociaaleconomische vooruitgangen een negatieve impact gehad op de eetgewoonten in geïndustrialiseerde landen.
Voeding die rijk is aan energie maar arm aan micronutriënten is verantwoordelijk voor een onevenwichtige inname van nutriënten en de oorzaak van heel wat chronische aandoeningen die de kop opsteken.
Anderzijds is er bezorgdheid rond de excessieve inname van nutriënten door het toenemende gebruik van verrijkte voeding en supplementen.
Dat geldt vooral voor vetoplosbare vitamines, aangezien excessieve hoeveelheden worden opgeslagen in het vetweefsel.
Deze studie presenteert de eerste evaluatie van de inname van vetoplosbare vitamines in België, waarbij alle bronnenin aanmerking worden genomen:
- voeding
- verrijkte voeding
- supplementen.
Deze studie werd uitgevoerd bij de algemene Belgische populatie en 4 specifieke subgroepen die kwetsbaarder zijn voor de nadelige effecten van deze vitamines voor de gezondheid:
- bij jonge kinderen
- peuters
- zwangere vrouwen
- vrouwen die borstvoeding geven.
Opzet van de studie
De evaluatie van de inname van vetoplosbare vitamines vereist accurate gegevens van het opgenomen voedsel en de samenstelling ervan. Aangezien verrijkte voeding en supplementen grote invloed hebben op de distributie van ingenomen vetoplosbare vitamines, is het een eerste vereiste om deze extra bronnen in aanmerking te nemen bij de evaluatie van de inname. Bij het begin van de studie hebben we een marktonderzoek uitgevoerd om een overzicht te maken van de supplementen en voedingsmiddelen verrijkt met vitamines A, D, E en K die beschikbaar zijn op de Belgische markt. Met deze gegevens hebben we een database van voedingssamenstelling en een online vragenlijst over voedingsfrequentie opgesteld. Gegevens over voedselconsumptie afkomstig van de Belgische nationale voedselconsumptiepeiling werden gebruikt om de inname van vetoplosbare vitamines bij de algemene Belgische bevolking te evalueren. Daarnaast hebben we voedselconsumptiegegevens verzameld voor specifieke subgroepen voor het doel van deze studie. De respondenten werden gerekruteerd in samenwerking met Belgische consultatiecentra voor gezondheidszorg van kinderen en kraamklinieken. Wij hebben voedselconsumptiegegevens verzameld via online vragenlijsten over voedselfrequentie die waren aangepast aan de specifieke eetgewoonten van de doelgroepen. De lijst met voedingsmiddelen van deze vragenlijsten was gebaseerd op het marktoverzicht en de top 90 % voedselgroepen die bijdragen tot de inname van vetoplosbare vitamines.
Resultaten
De verzamelde gegevens over voedselconsumptie en voedselsamenstelling stelden ons in staat om de inname van vetoplosbare vitamines te berekenen. De inname van vitamine E en K in België werd adequaatbevonden. Toch was er een risico voor inadequate innames van vitamines A en D bij verschillende subgroepen van de Belgische populatie:
- inadequate inname van vitamine A was het gevolg van ontoereikende consumptie van groenten en zuivelproducten, die de voornaamste voedingsbronnen van vitamine A zijn.
- inadequate inname van vitamine D hing samen met een beperkte inname van verrijkte voeding en supplementen.
- Dit is in het bijzonder het geval wanneer weinig vitamine D wordt aangemaakt door blootstelling aan zonlicht.
De resultaten vertoonden ook een excessieve inname van vitamine A uit de consumptie van lever(producten) en een risico op excessieve vitamine D-inname in samenhang met de consumptie van hooggedoseerde supplementen.
De studie wees uit dat de huidige aanbevelingen ontoereikend waren om komaf te maken met de inadequate inname van vetoplosbare vitamines bij de Belgische bevolking en om de bevolking te beschermen tegen een excessieve inname.
Conclusies en beleidsadvies
De verrijking van voedingsmiddelen met vitamine D op nationaal niveau wordt beschouwd als een efficiënte strategie om de vitamine D-status van een bevolking te verbeteren. Om echter effectief te zijn vereist deze verrijkingsstrategie een weloverwogen keuze van de voedingsmiddelen. Er werd een optimaliseringsmodel ontwikkeld om de juiste voedingsmiddelen te selecteren, evenals om het vitamine D-verrijkingsniveau te bepalen dat een optimale inname van vitamine D zou mogelijk maken bij de Belgische bevolking zonder de veiligheid in het gedrang te brengen. Verschillende verrijkingsscenario’s werden adequaat geacht om de inname van vitamine D efficiënt te verbeteren, maar rekening houdend met technologische en regulatorische aspecten en het gezonde karakter van de voedingsmiddelen, werd de verrijking van brood en melk als het meest optimale scenario beschouwd.
Om de vitamine D-status echter in alle subgroepen van de Belgische bevolking te optimaliseren, is de consumptie van vitamine D-supplementen nog steeds nodig in subgroepen met extra behoeften (zoals oudere mensen) of subgroepen met afwijkende eetpatronen (zoals jonge kinderen). De resultaten van deze studie benadrukten het belang van uniforme aanbevelingen voor supplementen en een herziening van de maximaal toegestane concentratie van vitamine D in supplementen en verrijkte voedingsmiddelen, rekening houdend met de voorgestelde verrijkingsstrategie.
Verrijking met vitamine A is niet aanbevolen gelet op het beperkte voordeel dat de inname van vitamine A biedt, en de kleine veiligheidsmarge tussen de aanbevolen inname en de veilige bovengrens voor inname. Een gezonde en evenwichtige voeding promoten wordt als de beste aanpak gezien om tot adequate niveaus van vitamine A-inname bij de Belgische bevolking te komen. Om dat doel te bereiken is een voedselbeleid nodig waarbij voedselinstanties in staat worden gesteld en consumenten worden gestuurd om gezondere voedingskeuzes te maken.
Verder hebben we ook de voordelen en risico’s geëvalueerd van de huidige praktijken op het vlak van voedselverrijking en supplementen. Uit de resultaten blijkt dat de huidige aanbevelingen voor supplementen niet veilig waren om consumenten te beschermen tegen excessieve innames van vetoplosbare vitamines. Spontane verrijking met vetoplosbare vitamines werd ook het meest toegepast bij ongezonde voeding. Dit benadrukt de noodzaak om de huidige aanbevelingen voor voedselverrijking en supplementen met betrekking tot vetoplosbare vitamines te herzien.
Projectonderzoekers van Sciensano
Diensten die aan dit project werken
Partners
