Detecteren en surveilleren van infectieziekten gebruikmakend van het immuunantwoord
Wij helpen de federale overheid met de ontwikkeling van vaccinatiestrategieën om infectieziekten te voorkomen en te bestrijden. Zo onderzoeken wij samen met de diensten Epidemiologie van infectieziekten en Virale ziekten in hoeverre de Belgische bevolking (nog) beschermd is tegen vaccineerbare ziekten (serosurveillance). Wij doen dit met zogenaamde seroprevalentiestudies, waarbij bij een representatief deel van de bevolking in het bloed gekeken wordt naar de aanwezigheid van antilichamen tegen de vaccineerbare ziekten kinkhoest, difterie en tetanus (de zogenaamde immuunstatus). Deze studies weerspiegelen de vaccinatie impact binnen de Belgische populatie. Via de Nationale Referentie Centra (NRC) wordt het aantal personen in kaart gebracht dat blootgesteld is geweest aan deze vaccineerbare ziekten (ziektelast). De combinatie van seroprevalentie en ziektelast toont wat de invloed van vaccinatie is op de aanwezigheid van ziekten bij de bevolking.
Binnen het NRC voor toxigene Corynebacteria zijn wij verantwoordelijk voor het bepalen van de immuunstatus tegen difterie. Binnen het NRC voor Bordetella pertussis zijn wij gespecialiseerd in de serodiagnostiek van kinkhoest, uiterst waardevol bij (jong-) volwassenen bij wie de ziekte vaak mild of asymptomatisch verloopt. Daar kinkhoest een zeer besmettelijke ziekte is, zijn deze (jong-) volwassenen vaak een bron van infectie voor zuigelingen en jonge kinderen, de meest kwetsbare groep waar het ziekteverloop heel ernstig tot dodelijk kan zijn. Naast het stellen van de diagnose wordt serodiagnostiek vooral gebruikt om vermoede uitbraken op te volgen en de aanwezigheid van kinkhoest in België te schatten. Ons wetenschappelijk onderzoek richt zich voornamelijk op het humaan immuunantwoord dat wordt uitgelokt na infectie of vaccinatie (immuun monitoring).
Meer weten
De diagnose van een kinkhoest-infectie is niet altijd eenvoudig omdat de veroorzakende bacterie moeilijk en slechts korte tijd op te sporen is. Door de aan- of afwezigheid van antilichamen te bepalen, is een diagnose toch mogelijk op een moment dat de ziekteverwekkende bacterie zelf niet meer detecteerbaar is (serodiagnostiek). Bij een vermoeden van kinkhoest worden antilichamen gericht tegen het pertussis toxine (anti-PT IgG) bepaald. Kort na een acute infectie zijn deze massaal aanwezig en kunnen gekwantificeerd worden. Daar dezelfde antilichamen echter ook opgewekt worden na vaccinatie, is een correcte interpretatie (diagnose) vaak moeilijk bij patiënten die recent gevaccineerd werden. In dit geval worden soms anti-PT IgA antilichamen bepaald die aanwezig zijn na infectie, maar zelden opgewekt worden na vaccinatie.
In samenwerking met diverse partners brengen wij vooral het humaan immuunantwoord dat optreedt na vaccinatie met DTPa-vaccins (difterie-tetanus-acellulair pertussis) in kaart. Het betreft onafhankelijke klinische studies waarbij de bescherming na vaccinatie geëvalueerd wordt in bepaalde (al dan niet immuundeficiënte) populaties. Voor de detectie van vaccin-geïnduceerde antilichamen maken wij gebruik van de ELISA- of (meer geavanceerde) multiplex-technologie. Als expertisecentrum in het kinkhoest domein bestaat onze missie erin om meer inzicht te verwerven in de correlaten van immunologische bescherming tegen kinkhoest. In die context ontrafelen we de diverse humorale en cellulaire immuun antwoorden die optreden na een natuurlijke kinkhoest (her-) infectie. Hiervoor investeren we in de ontwikkeling van vernieuwende in vitro humorale en cellulaire assays.
Continue surveillance op het vlak van ziektelast, vaccinatiegraad en seroprevalentie blijft nodig om het vaccinatiebeleid te onderbouwen en het vaccinatieschema te optimaliseren. Binnen onze nationale seroprevalentie studies bepalen wij de immuunstatus tegen pertussis, difterie en tetanus. De hoeveelheid en frequentie van antilichamen aanwezig bij een doorsnede van de Belgische populatie weerspiegelt de bescherming tegen deze vaccineerbare ziekten. Voor deze bepalingen maken we gebruik van een multiplex-technologie waarbij diverse parameters gelijktijdig bepaald kunnen worden. Voor kinkhoest participeren we ook in Europese seroprevalentie studies.