Last updated on 28-6-2024 by Thérésa Lebacq
Waarom bestuderen we voedselvaardigheid?
- Voedselvaardigheid verwijst naar het vermogen van mensen om gezonde voedingskeuzes te maken in verschillende contexten en situaties. Het omvat kennis, vaardigheden en evaluatie van informatie over gezonde voeding en het vermogen om gezonde voeding te plannen, kiezen, kopen, bereiden en eten op een manier die de gezondheid bevordert.
- Voedselvaardigheid houdt verband met een betere kwaliteit van voedingsinname, gezondheid en welzijn. Het vergroten van de voedselvaardigheid zou daarom een effectieve manier kunnen zijn om mensen te helpen de juiste keuzes te maken die hen helpen hun gezondheid goed te houden en de aanwezigheid van welvaartsziekten te verminderen. In dat perspectief is het beoordelen van de voedselvaardigheid en de componenten daarvan nodig om passende maatregelen te ontwikkelen om kennis, vaardigheden en gedrag met betrekking tot voeding te verbeteren.
Hoe doen we dit?
- Twaalf vragen uit de ‘Food Literacy Questionnaire’ ontwikkeld door de KU Leuven werden gebruikt om de voedselvaardigheid van de Belgische volwassen bevolking (18+ jaar) te evalueren. Deze vragen omvatten vijf domeinen:
- (1) het plannen van voeding: d.w.z. de tijd nemen om te eten en zicht hebben op de situaties waarin het moeilijk is om een gezond voedingspatroon te volgen;
- (2) het selecteren van gezonde voedingsmiddelen (voedselkeuze): weten welke voedingsmiddelen je moet kiezen om een gezond voedingspatroon te volgen, informatie op voedselverpakkingen begrijpen en voedselkeuzes variëren;
- (3) het klaarmaken van gezonde voeding: d.w.z. in staat zijn een gezonde maaltijd samen te stellen, te koken en de principes rond voedselhygiëne toe te passen;
- (4) het eten van gezonde maaltijden: d.w.z. bewustzijn van de invloed van voedingsgewoonten op de gezondheid, de frequentie van overeten en maaltijden waarbij het moeilijk is om een gezond voedingspatroon aan te houden te identificeren;
- (5) het vinden van informatie over gezonde voeding (zoeken naar informatie rond voeding).
- Voor de meeste van deze vragen werd de deelnemers gevraagd te antwoorden op een “7-punts Likertschaal”: ‘sterk oneens’, ‘oneens’, ‘gedeeltelijk oneens’, ‘noch oneens noch eens’, ‘gedeeltelijk eens’, ‘eens’, ‘sterk eens’. De antwoorden werden zo gescoord dat hogere scores een hoger niveau van vaardigheid weerspiegelden. Vervolgens werden de totaalscores voor elk domein berekend door de scores van de domeinspecifieke vragen bij elkaar op te tellen. De scores van de vijf domeinen werden uiteindelijk bij elkaar opgeteld om de totale score voor voedselvaardigheid te verkrijgen.
- De domeinspecifieke- en totaalscores werden uitgedrukt in percentages (het maximaal haalbare is 100%) en de gepresenteerde resultaten tonen deze gemiddelde percentages in de Belgische volwassen bevolking (18+ jaar) en in de verschillende geanalyseerde subgroepen.
Belangrijkste resultaten
Vrouwen hebben een hoger voedselvaardigheid dan mannen.
Het niveau van voedselvaardigheid neemt bij de volwassenen toe met stijgende leeftijd.
Het niveau van voedselvaardigheid neemt toe naarmate het opleidingsniveau stijgt.
Volwassenen die in Vlaanderen wonen, hebben een hoger niveau van voedselvaardigheid dan volwassenen die in Brussel of Wallonië wonen.
Domein voedselplanning
Gemiddelde score (in %) van de Belgische bevolking van 18 jaar en ouder voor het domein voedselplanning, volgens leeftijd en geslacht, België, 2022-2023
- Deze grafiek geeft de ruwe gemiddelden weer, d.w.z. gewogen voor seizoen, leeftijd, geslacht en sociaaleconomische status.
- Voedselplanning: d.w.z. de tijd vrijmaken om te eten en zicht hebben op de situaties waarin het moeilijk is om een gezond voedingspatroon aan te houden.
- In België behaalden volwassenen van 18 jaar en ouder in 2022-2023 een gemiddelde score van 83% voor het domein voedselplanning.
- De gemiddelde score voor voedselplanning verschilt niet volgens geslacht in alle leeftijdsgroepen.
- Bij mannen en vrouwen neemt de gemiddelde score voor voedselplanning toe met de leeftijd. Personen van 65 jaar en ouder scoren gemiddeld hoger dan de twee andere leeftijdsgroepen. Ook personen van 40 tot 64 jaar hebben een hogere gemiddelde score dan personen uit de leeftijdsgroep van 18 tot 39 jaar.
Gemiddelde score (in %) van de Belgische bevolking van 18 jaar en ouder voor het domein voedselplanning, volgens opleidingsniveau, België, 2022-2023
- Ruw = resultaten gewogen voor seizoen, leeftijd, geslacht en sociaaleconomische status.
- Het opleidingsniveau wordt berekend op het niveau van het huishouden door rekening te houden met het hoogst behaalde diploma door: (i) de respondenten of hun partner voor volwassenen (van 18 jaar en ouder), of (ii) de vader en moeder (of verzorger, indien van toepassing) voor kinderen en adolescenten (van 3 tot 17 jaar). Gemakshalve verwijzen we echter naar het opleidingsniveau van individuen in plaats van naar het opleidingsniveau van hun huishoudens.
- Voedselplanning: d.w.z. de tijd vrijmaken om te eten en zicht hebben op de situaties waarin het moeilijk is om een gezond voedingspatroon aan te houden.
- De gemiddelde score voor voedselplanning verschilt niet volgens het opleidingsniveau.
Gemiddelde score (in %) van de Belgische bevolking van 18 jaar en ouder voor het domein voedselplanning, volgens regio, België, 2022-2023
- Gecorrigeerd = resultaten gewogen voor seizoen, leeftijd, geslacht en sociaaleconomische status, en gecorrigeerd volgens leeftijd en geslacht op basis van een lineair regressiemodel (met de Belgische bevolking van 2022-2023 als referentie).
- Voedselplanning: d.w.z. de tijd vrijmaken om te eten en zicht hebben op de situaties waarin het moeilijk is om een gezond voedingspatroon aan te houden.
- De gemiddelde score voor voedselplanning is hoger bij de volwassenen die in Vlaanderen wonen (84%) dan bij de volwassenen die in Brussel (81%) of in Wallonië (79%) wonen.
Domein voedselkeuze
Gemiddelde score (in %) van de Belgische bevolking van 18 jaar en ouder voor het domein voedselkeuze, volgens leeftijd en geslacht, België, 2022-2023
- Deze grafiek geeft de ruwe gemiddelden weer, d.w.z. gewogen voor seizoen, leeftijd, geslacht en sociaaleconomische status.
- Voedselkeuze: weten welke voedingsmiddelen je moet kiezen voor een gezond voedingspatroon, informatie op voedselverpakkingen begrijpen en variëren in voedingsmiddelenkeuzes.
- De gemiddelde score voor voedselkeuze bedroeg 75% in de algemene Belgische bevolking van 18 jaar en ouder in 2022-2023.
- Over alle leeftijdsgroepen behalen vrouwen een hogere gemiddelde score voor voedselkeuze (76%) dan mannen (74%). Dit verschil tussen mannen en vrouwen wordt echter alleen waargenomen bij jongvolwassenen (74% bij vrouwen en 71% bij mannen), en niet in de andere leeftijdsgroepen.
- De gemiddelde score voor voedselkeuze is lager bij volwassenen van 18-39 jaar (73%) dan bij degenen van 40-64 jaar en 65 jaar en ouder (76% in beide groepen). Dit verschil tussen leeftijdsgroepen is meer uitgesproken bij mannen dan bij vrouwen.
Gemiddelde score (in %) van de Belgische bevolking van 18 jaar en ouder voor het domein voedselkeuze, volgens opleidingsniveau, België, 2022-2023
- Ruw = resultaten gewogen voor seizoen, leeftijd, geslacht en sociaaleconomische status.
- Het opleidingsniveau wordt berekend op het niveau van het huishouden door rekening te houden met het hoogst behaalde diploma door: (i) de respondenten of hun partner voor volwassenen (van 18 jaar en ouder), of (ii) de vader en moeder (of verzorger, indien van toepassing) voor kinderen en adolescenten (van 3 tot 17 jaar). Gemakshalve verwijzen we echter naar het opleidingsniveau van individuen in plaats van naar het opleidingsniveau van hun huishoudens.
- Voedselkeuze: weten welke voedingsmiddelen je moet kiezen voor een gezond voedingspatroon, informatie op voedselverpakkingen begrijpen en variëren in voedingsmiddelenkeuzes.
- De gemiddelde score voor voedselkeuze neemt toe naarmate het opleidingsniveau stijgt: van 71% van de volwassenen met een laag opleidingsniveau, naar 78% bij degenen met een middelhoog opleidingsniveau tot 80% bij degenen met een hoog opleidingsniveau.
Gemiddelde score (in %) van de Belgische bevolking van 18 jaar en ouder voor het domein voedselkeuze, volgens regio, België, 2022-2023
- Gecorrigeerd = resultaten gewogen voor seizoen, leeftijd, geslacht en sociaaleconomische status, en gecorrigeerd volgens leeftijd en geslacht op basis van een lineair regressiemodel (met de Belgische bevolking van 2022-2023 als referentie).
- Voedselkeuze: weten welke voedingsmiddelen je moet kiezen voor een gezond voedingspatroon, informatie op voedselverpakkingen begrijpen en variëren in voedingsmiddelenkeuzes.
- De gemiddelde score voor voedselkeuze is hoger bij volwassenen die in Vlaanderen wonen (76%) dan bij volwassenen die in Brussel (73%) of in Wallonië (73%) wonen.
Domein voedselbereiding
Gemiddelde score (in %) van de Belgische bevolking van 18 jaar en ouder voor het domein voedselbereiding, volgens leeftijd en geslacht, België, 2022-2023
- Deze grafiek geeft de ruwe gemiddelden weer, d.w.z. gewogen voor seizoen, leeftijd, geslacht en sociaaleconomische status.
- Voedselbereiding: d.w.z. in staat zijn een gezonde maaltijd samen te stellen, te koken en de principes rond voedselhygiëne toe te passen.
- De gemiddelde score voor voedselbereiding was 83% in de algemene Belgische bevolking van 18 jaar en ouder in 2022-2023.
- Over alle leeftijdsgroepen behalen vrouwen een hogere gemiddelde score voor voedselbereiding (87%) dan mannen (79%). Dit verschil tussen de geslachten wordt waargenomen in de drie leeftijdsgroepen.
- Bij vrouwen is de gemiddelde score voor voedselbereiding lager in de leeftijdsgroep 18-39 jaar (84%) dan in de leeftijdsgroepen 40-64 jaar (87%) en 65 jaar en ouder (88%). Bij mannen daarentegen is de gemiddelde score voor voedselbereiding lager in de leeftijdsgroep 65 jaar en ouder (74%) dan in de leeftijdsgroepen 18-39 jaar (80%) en 40-64 jaar (82%).
Gemiddelde score (in %) van de Belgische bevolking van 18 jaar en ouder voor het domein voedselbereiding, volgens opleidingsniveau, België, 2022-2023
- Ruw = resultaten gewogen voor seizoen, leeftijd, geslacht en sociaaleconomische status.
- Het opleidingsniveau wordt berekend op het niveau van het huishouden door rekening te houden met het hoogst behaalde diploma door: (i) de respondenten of hun partner voor volwassenen (van 18 jaar en ouder), of (ii) de vader en moeder (of verzorger, indien van toepassing) voor kinderen en adolescenten (van 3 tot 17 jaar). Gemakshalve verwijzen we echter naar het opleidingsniveau van individuen in plaats van naar het opleidingsniveau van hun huishoudens.
- Voedselbereiding: d.w.z. in staat zijn een gezonde maaltijd samen te stellen, te koken en de principes rond voedselhygiëne toe te passen.
- De gemiddelde score voor voedselbereiding is lager bij volwassenen met een laag opleidingsniveau (82%) dan bij degenen met een middelhoog (85%) of hoog opleidingsniveau (85%).
Gemiddelde score (in %) van de Belgische bevolking van 18 jaar en ouder voor het domein voedselbereiding, volgens regio, België, 2022-2023
- Gecorrigeerd = resultaten gewogen voor seizoen, leeftijd, geslacht en sociaaleconomische status, en gecorrigeerd volgens leeftijd en geslacht op basis van een lineair regressiemodel (met de Belgische bevolking van 2022-2023 als referentie).
- Voedselbereiding: d.w.z. in staat zijn een gezonde maaltijd samen te stellen, te koken en de principes rond voedselhygiëne toe te passen.
- De gemiddelde score voor voedselbereiding is lager bij volwassenen die in Brussel wonen (80%) dan bij volwassenen die in Vlaanderen (84%) of Wallonië (83%) wonen.
Domein gezonde voeding eten
Gemiddelde score (in %) van de Belgische bevolking van 18 jaar en ouder voor het domein gezonde voeding eten, volgens leeftijd en geslacht, België, 2022-2023
- Deze grafiek geeft de ruwe gemiddelden weer, d.w.z. gewogen voor seizoen, leeftijd, geslacht en sociaaleconomische status.
- Gezonde voeding eten: d.w.z. bewustzijn van de invloed van voedingsgewoonten op de gezondheid, de frequentie van overeten en het identificeren van maaltijden waarbij het moeilijk is om een gezond voedingspatroon aan te houden.
- De gemiddelde score voor het domein gezonde voeding eten was 51% in de algemene Belgische bevolking van 18 jaar en ouder in 2022-2023.
- Over alle leeftijdscategorieën behalen vrouwen een hogere gemiddelde score voor gezonde voeding eten (52%) dan mannen (49%).
- Bij vrouwen en mannen neemt de gemiddelde score voor het domein voedsel eten toe met de leeftijd, vooral in de leeftijdsgroep van 65 jaar en ouder waar de gemiddelde score meer dan 60% bedraagt.
Gemiddelde score (in %) van de Belgische bevolking van 18 jaar en ouder voor het domein gezonde voeding eten, volgens opleidingsniveau, België, 2022-2023
- Ruw = resultaten gewogen voor seizoen, leeftijd, geslacht en sociaaleconomische status.
- Het opleidingsniveau wordt berekend op het niveau van het huishouden door rekening te houden met het hoogst behaalde diploma door: (i) de respondenten of hun partner voor volwassenen (van 18 jaar en ouder), of (ii) de vader en moeder (of verzorger, indien van toepassing) voor kinderen en adolescenten (van 3 tot 17 jaar). Gemakshalve verwijzen we echter naar het opleidingsniveau van individuen in plaats van naar het opleidingsniveau van hun huishoudens.
- Gezonde voeding eten: d.w.z. bewustzijn van de invloed van voedingsgewoonten op de gezondheid, de frequentie van overeten en het identificeren van maaltijden waarbij het moeilijk is om een gezond voedingspatroon aan te houden.
- De gemiddelde score voor het domein gezonde voeding eten is lager bij volwassenen met een middelhoog opleidingsniveau (48%), vergeleken met de personen met een laag (51%) of een hoog opleidingsniveau (52%).
Gemiddelde score (in %) van de Belgische bevolking van 18 jaar en ouder voor het domein gezonde voeding eten, volgens regio, België, 2022-2023
- Gecorrigeerd = resultaten gewogen voor seizoen, leeftijd, geslacht en sociaaleconomische status, en gecorrigeerd volgens leeftijd en geslacht op basis van een lineair regressiemodel (met de Belgische bevolking van 2022-2023 als referentie).
- Gezonde voeding eten: d.w.z. bewustzijn van de invloed van voedingsgewoonten op de gezondheid, de frequentie van overeten en het identificeren van maaltijden waarbij het moeilijk is om een gezond voedingspatroon aan te houden.
- De gemiddelde score voor het domein gezonde voeding eten is hoger bij volwassenen die in Vlaanderen wonen (53%) dan volwassenen die in Brussel (47%) of in Wallonië (44%) wonen.
Domein zoeken naar informatie rond voeding
Gemiddelde score (in %) van de Belgische bevolking van 18 jaar en ouder voor het domein zoeken naar informatie rond voeding, volgens leeftijd en geslacht, België, 2022-2023
- Deze grafiek geeft de ruwe gemiddelden weer, d.w.z. gewogen voor seizoen, leeftijd, geslacht en sociaaleconomische status.
- De gemiddelde score voor het zoeken naar informatie rond voeding bedroeg 72% in de algemene Belgische bevolking van 18 jaar en ouder in 2022-2023.
- De gemiddelde score voor het zoeken naar informatie rond voeding verschilt niet volgens het geslacht, ongeacht de leeftijdsgroep.
- Bij mannen neemt de gemiddelde score voor het zoeken naar informatie rond voeding licht af met de leeftijd, van 74% bij mannen van 18-39 jaar tot 69% bij mannen van 65 jaar en ouder. Bij vrouwen is de gemiddelde score hoger bij vrouwen van 40-64 jaar (76%) dan bij vrouwen van 65 jaar en ouder (68%).
Gemiddelde score (in %) van de Belgische bevolking van 18 jaar en ouder voor het domein zoeken naar informatie rond voeding, volgens opleidingsniveau, België, 2022-2023
- Ruw = resultaten gewogen voor seizoen, leeftijd, geslacht en sociaaleconomische status.
- Het opleidingsniveau wordt berekend op het niveau van het huishouden door rekening te houden met het hoogst behaalde diploma door: (i) de respondenten of hun partner voor volwassenen (van 18 jaar en ouder), of (ii) de vader en moeder (of verzorger, indien van toepassing) voor kinderen en adolescenten (van 3 tot 17 jaar). Gemakshalve verwijzen we echter naar het opleidingsniveau van individuen in plaats van naar het opleidingsniveau van hun huishoudens.
- De gemiddelde score voor het zoeken naar informatie rond voeding is lager bij volwassenen met een laag opleidingsniveau (68%), vergeleken met volwassenen met een middelhoog of hoog opleidingsniveau (respectievelijk 75% en 76%).
Gemiddelde score (in %) van de Belgische bevolking van 18 jaar en ouder voor het domein zoeken naar informatie rond voeding, volgens regio, België, 2022-2023
- Gecorrigeerd = resultaten gewogen voor seizoen, leeftijd, geslacht en sociaaleconomische status, en gecorrigeerd volgens leeftijd en geslacht op basis van een lineair regressiemodel (met de Belgische bevolking van 2022-2023 als referentie).
- De gemiddelde score voor het zoeken naar informatie rond voeding is hoger bij volwassenen die in Vlaanderen wonen (75%) dan bij volwassenen die in Brussel (71%) of in Wallonië wonen (67%). Bovendien is de gemiddelde score hoger in Brussel dan in Wallonië.
Totale score voor voedselvaardigheid
Gemiddelde totale score voor voedselvaardigheid (in %) van de Belgische bevolking van 18 jaar en ouder, volgens leeftijd en geslacht, België, 2022-2023
- Deze grafiek geeft de ruwe gemiddelden weer, d.w.z. gewogen voor seizoen, leeftijd, geslacht en sociaaleconomische status.
- De gemiddelde totaalscore voor voedselvaardigheid bedroeg 72% in de algemene Belgische bevolking van 18 jaar en ouder in 2022-2023.
- Vrouwen behalen een hogere gemiddelde totaalscore voor voedselvaardigheid (74%) dan mannen (71%). Dit verschil tussen mannen en vrouwen wordt waargenomen bij volwassenen van 40-64 jaar en bij volwassenen van 65 jaar en ouder, maar is niet aanwezig bij volwassenen van 18-39 jaar.
- Bij mannen en vrouwen neemt de gemiddelde totaalscore voor voedselvaardigheid geleidelijk toe met de leeftijd.
Gemiddelde totale score voor voedselvaardigheid (in %) van de Belgische bevolking van 18 jaar en ouder, volgens opleidingsniveau, België, 2022-2023
- Ruw = resultaten gewogen voor seizoen, leeftijd, geslacht en sociaaleconomische status.
- Het opleidingsniveau wordt berekend op het niveau van het huishouden door rekening te houden met het hoogst behaalde diploma door: (i) de respondenten of hun partner voor volwassenen (van 18 jaar en ouder), of (ii) de vader en moeder (of verzorger, indien van toepassing) voor kinderen en adolescenten (van 3 tot 17 jaar). Gemakshalve verwijzen we echter naar het opleidingsniveau van individuen in plaats van naar het opleidingsniveau van hun huishoudens.
- De gemiddelde totaalscore van voedselvaardigheid neemt geleidelijk toe naarmate het opleidingsniveau stijgt.
Gemiddelde totale score voor voedselvaardigheid (in %) van de Belgische bevolking van 18 jaar en ouder, volgens regio, België, 2022-2023
- Gecorrigeerd = resultaten gewogen voor seizoen, leeftijd, geslacht en sociaaleconomische status, en gecorrigeerd volgens leeftijd en geslacht op basis van een lineair regressiemodel (met de Belgische bevolking van 2022-2023 als referentie).
- De gemiddelde totaalscore van voedselvaardigheid is hoger bij volwassenen die in Vlaanderen wonen (74%) dan bij volwassenen die in Brussel (70%) of in Wallonië (69%) wonen.
Gelieve naar deze pagina te verwijzen als: Sciensano. Determinanten van voedingskeuze: Voedselvaardigheid, Voedselconsumptiepeiling 2022-2023, Juni 2024, Brussel, België, https://www.sciensano.be/nl/resultaten-van-de-nationale-voedselconsumptiepeiling-2022-2023/determinanten-van-voedingskeuze/voedselvaardigheid