Last updated on 5-12-2024 by Laïla Boulbayem
Waarom bestuderen we sedentair gedrag?
- Sedentair gedrag verwijst naar activiteiten die weinig energie vergen, zoals zitten, liggen, tv-kijken of andere schermgerichte activiteiten.
- Verhoogd sedentair gedrag is gekoppeld aan negatieve gezondheidsuitkomsten, zoals een verhoogd risico op sterfte door, hart- en vaatziekten, kanker en type 2 diabetes.
- Sedentair gedrag verschilt van fysieke inactiviteit; iemand kan voldoen aan de beweegrichtlijnen en toch een sedentaire levensstijl hebben door langdurig te zitten, zoals tijdens kantoorwerk. Sedentair gedrag draagt echter ook bij aan lichamelijke inactiviteit, wat een belangrijke oorzaak is van wereldwijd 4-5 miljoen vermijdbare sterfgevallen per jaar.
- De WHO raadt volwassenen aan om sedentaire tijd te beperken. Er wordt ook geadviseerd om sedentair gedrag te vervangen door fysieke activiteit van elke intensiteit, inclusief lichte intensiteit (bijvoorbeeld wandelen), omdat dit voordelen voor de gezondheid biedt.
- Het bestuderen van sedentair gedrag is cruciaal vanuit het oogpunt van de volksgezondheid, omdat te hoog sedentair gedrag wijdverspreid is en bijdraagt aan chronische ziekten en mentale gezondheidsproblemen, wat de kwaliteit van leven vermindert. Dit gedrag aanpakken kan helpen om deze aandoeningen te voorkomen, de zorgkosten te verlagen en het algemene welzijn van de bevolking te verbeteren.
Hoe doen we het?
- Sedentair gedrag bij volwassenen werd onderzocht met behulp van de lange versie van de zelfgerapporteerde International Physical Activity Questionnaire (IPAQ). Naast lichaamsbeweging wordt deze vragenlijst gebruikt om de totale sedentaire tijd te bepalen en bevat daarom de volgende vragen:
- Op hoeveel dagen, in de afgelopen zeven dagen, verplaatste u zich met een motorvoertuig zoals trein, bus, auto of tram? Hoeveel totale tijd spendeerde u op zo’n dag gemiddeld aan de verplaatsing per auto, bus, trein of ander motorvoertuig?
- In de afgelopen zeven dagen, hoeveel tijd hebt u gemiddeld sedentair doorgebracht op een week- of weekenddag? Deze vraag richt zich op de tijd die u in de afgelopen zeven dagen zittend hebt doorgebracht op het werk, thuis, tijdens het studeren of in uw vrije tijd, inclusief zittend aan een bureau, lezen of tv-kijken. Tijd doorgebracht in een motorvoertuig is niet inbegrepen.
- Om hoog sedentair gedrag aan te geven, werd een drempel van acht uur per dag gebruikt.
- Hoewel vragenlijsten veel voordelen hebben, hebben ze ook enkele nadelen. Mensen hebben vaak moeite om hun eigen sedentaire gedrag nauwkeurig in te schatten. Deze verkeerde inschatting, gecombineerd met vergeetachtigheid en de wens om sociaal aanvaardbare antwoorden te geven, kan leiden tot meetfouten.
Belangrijkste resultaten
Mannen brengen meer tijd sedentair door dan vrouwen.
Zowel vrouwen als mannen spenderen meer sedentaire tijd in de week in vergelijking met het weekend.
Hoe hoger het opleidingsniveau, hoe meer tijd volwassenen sedentair doorbrengen.
Het percentage van de volwassenen dat meer dan acht uur per dag sedentair gedrag rapporteert is hoger in Vlaanderen dan in Wallonië.
Leeftijd en geslacht
Percentage van de volwassen Belgische bevolking van 18 tot 64 jaar dat meer dan acht uur per dag sedentair gedrag rapporteert op (A) week- en (B) weekenddagen, volgens leeftijd en geslacht, België: 2022-2023
A. Op weekdagen
B. Op weekenddagen
- Ruw = resultaten gewogen voor seizoen, leeftijd, geslacht en sociaaleconomische status.
- In het algemeen brengen zowel vrouwen als mannen meer tijd sedentair door op weekdagen dan in het weekend.
- Op weekdagen is het percentage jongvolwassen mannen (18 tot 39 jaar) dat meer dan acht uur per dag sedentair gedrag rapporteert hoger (47%) in vergelijking met dat van jongvolwassen vrouwen (36%).
- Op weekdagen is het percentage jongvolwassenen (18 tot 39 jaar oud; 42%) dat meer dan acht uur per dag sedentair gedrag rapporteert hoger vergeleken met volwassenen van middelbare leeftijd (40 tot 65 jaar; 32%).
- In het weekend is er geen verschil geobserveerd tussen vrouwen en mannen, noch tussen leeftijdsgroepen.
Gemiddeld aantal minuten per dag dat de volwassen Belgische bevolking van 18 tot 64 jaar sedentair doorbrengt (tijd in een voertuig inbegrepen) op (A) week- en (B) weekenddagen, volgens leeftijd en geslacht, België: 2022-2023
A. Op weekdagen
B. Op weekenddagen
- Ruw = resultaten gewogen voor seizoen, leeftijd, geslacht en sociaaleconomische status.
- De gemiddelde sedentaire tijd per dag is hoger op weekdagen (406 minuten per dag; 6 uur 46 minuten per dag) dan in het weekend (328 minuten per dag; 5 uur 28 minuten per dag).
- In het algemeen brengen mannen meer tijd sedentair door dan vrouwen.
- Op weekdagen brengen jongvolwassenen (18 tot 39 jaar) gemiddeld 430 minuten per dag sedentair door (7 uur 10 minuten per dag), wat meer is dan de gemiddelde tijd die volwassenen van middelbare leeftijd (40 tot 65 jaar) sedentair doorbrengen (390 minuten per dag; 6 uur 30 minuten per dag).
- In het weekend is er geen verschil tussen de leeftijdsgroepen.
Opleidingsniveau
Percentage van de volwassen Belgische bevolking van 18 tot 64 jaar dat meer dan acht uur per dag sedentair gedrag rapporteert op week- en weekenddagen, volgens opleidingsniveau, België: 2022-2023
- Ruw = resultaten gewogen voor seizoen, leeftijd, geslacht en sociaaleconomische status.
- Het opleidingsniveau wordt berekend op het niveau van het huishouden door rekening te houden met het hoogst behaalde diploma door: (i) de respondenten of hun partner voor volwassenen (van 18 jaar en ouder), of (ii) de vader en moeder (of verzorger, indien van toepassing) voor kinderen en adolescenten (van 3 tot 17 jaar). Gemakshalve verwijzen we echter naar het opleidingsniveau van individuen in plaats van naar het opleidingsniveau van hun huishoudens.
- Op weekdagen rapporteert 26% van de volwassenen met een laag opleidingsniveau meer dan acht uur per dag sedentair gedrag, wat lager is dan bij de volwassenen met een middelhoog (40%) of hoog (51%) opleidingsniveau.
- In het weekend is er geen verschil in het percentage dat meer dan acht uur per dag sedentair gedrag rapporteert tussen de volwassenen met een laag (21%) en middelhoog (19%) opleidingsniveau, maar dit percentage is hoger in beide groepen vergeleken met de volwassenen met een hoog opgeleidingsniveau (12%).
Gemiddeld aantal minuten per dag dat de volwassen Belgische bevolking van 18 tot 64 jaar sedentair doorbrengt (tijd in een voertuig inbegrepen) op week- en weekenddagen, volgens opleidingsniveau, België: 2022-2023
- Ruw = resultaten gewogen voor seizoen, leeftijd, geslacht en sociaaleconomische status.
- Het opleidingsniveau wordt berekend op het niveau van het huishouden door rekening te houden met het hoogst behaalde diploma door: (i) de respondenten of hun partner voor volwassenen (van 18 jaar en ouder), of (ii) de vader en moeder (of verzorger, indien van toepassing) voor kinderen en adolescenten (van 3 tot 17 jaar). Gemakshalve verwijzen we echter naar het opleidingsniveau van individuen in plaats van naar het opleidingsniveau van hun huishoudens.
- Op weekdagen neemt de sedentaire tijd toe naar gelang het opleidingsniveau: 363 minuten per dag (6 uur 3 minuten per dag) voor laagopgeleiden, 418 minuten per dag (6 uur 58 minuten per dag) voor midopgeleiden, en 482 minuten per dag (8 uur 2 minuten per dag) voor hoogopgeleiden.
- In het weekend is er geen verschil in de sedentaire tijd volgens opleidingsniveau.
Regio en jaar
Percentage van de volwassen Belgische bevolking van 18 tot 64 jaar dat meer dan acht uur per dag sedentair gedrag rapporteert op week- en weekenddagen, volgens regio, België: 2022-2023
- Gecorrigeerd = resultaten gewogen voor seizoen, leeftijd, geslacht en sociaaleconomische status, en gecorrigeerd volgens leeftijd en geslacht op basis van een lineair regressiemodel (met de Belgische bevolking van 2022-2023 als referentie).
- Zowel op weekdagen als in het weekend is het percentage volwassenen dat meer dan acht uur per dag sedentair gedrag rapporteert hoger in Vlaanderen (40% op weekdagen; 21% in het weekend) dan in Wallonië (30% op weekdagen; 14% in het weekend).
Gemiddeld aantal minuten per dag dat de volwassen Belgische bevolking van 18 tot 64 jaar sedentair doorbrengt (tijd in een voertuig inbegrepen) op week- en weekenddagen, volgens regio, België: 2022-2023
- Gecorrigeerd = resultaten gewogen voor seizoen, leeftijd, geslacht en sociaaleconomische status, en gecorrigeerd volgens leeftijd en geslacht op basis van een lineair regressiemodel (met de Belgische bevolking van 2022-2023 als referentie).
- Volwassenen brengen meer tijd sedentair door in Vlaanderen in vergelijking met Wallonië, zowel op week- als weekenddagen.
Percentage van de volwassen Belgische bevolking van 18 tot 64 jaar dat meer dan acht uur per dag sedentair gedrag rapporteert op (A) week- en (B) weekenddagen, volgens regio en jaar, België: 2022-2023
A. Op weekdagen
B. Op weekenddagen
- Gecorrigeerd = resultaten gewogen voor seizoen, leeftijd, geslacht en sociaaleconomische status, en gecorrigeerd volgens leeftijd en geslacht op basis van een lineair regressiemodel (met de Belgische bevolking van 2022-2023 als referentie).
- Er is geen verandering over de tijd in het percentage volwassenen dat meer dan acht uur per dag sedentair gedrag rapporteert tussen 2014-2015 en 2022-2023.
Gemiddeld aantal minuten per dag dat de volwassen Belgische bevolking van 18 tot 64 jaar sedentair doorbrengt (tijd in een voertuig inbegrepen) op (A) week- en (B) weekenddagen, per regio en jaar, België: 2022-2023
A. Op weekdagen
B. Op weekenddagen
- Gecorrigeerd = resultaten gewogen voor seizoen, leeftijd, geslacht en sociaaleconomische status, en gecorrigeerd volgens leeftijd en geslacht op basis van een lineair regressiemodel (met de Belgische bevolking van 2022-2023 als referentie).
- Er is geen verandering in de gerapporteerde sedentaire tijd per dag tussen 2014-2015 en 2022-2023, zowel nationaal in België als regionaal in Vlaanderen en Wallonië.
Gelieve naar deze pagina te verwijzen als: Sciensano. Lichaamsbeweging en sedentair gedrag bij volwassenen: Totale sedentair gedrag en richtlijnen, Voedselconsumptiepeiling 2022-2023, December 2024, Brussel, België, https://www.sciensano.be/nl/resultaten-van-de-nationale-voedselconsumptiepeiling-2022-2023/lichaamsbeweging-en-sedentair-gedrag-bij-volwassenen-van-18-tot-64-jaar/sedentair-0