Last updated on 5-12-2024 by Laïla Boulbayem
Waarom bestuderen we domeinspecifieke lichaamsbeweging?
- Regelmatig bewegen binnen verschillende domeinen — zoals transport, werk, vrije tijd en huishoudelijk werk (inclusief tuin) — helpt niet-overdraagbare ziekten, zoals hart- en vaatziekten, diabetes en kanker te voorkomen. Daarnaast ondersteunt het de geestelijke gezondheid en helpt het bij het behouden van een gezond lichaamsgewicht.
- De verschillende domeinen waarbinnen lichaamsbeweging kan plaatsvinden bieden verschillende voordelen voor de gezondheid. Er is echter meer onderzoek nodig om de specifieke invloed van deze domeinen op gezondheidsuitkomsten te begrijpen..
- Het bestuderen van deze domeinen kan duidelijk maken hoe elk type beweging bijdraagt aan het verminderen van de risico’s op ziekten zoals kanker en diabetes type 2, wat kan leiden tot effectievere aanbevelingen voor de volksgezondheid.
Hoe onderzoeken we dit?
- Lichaamsbeweging bij volwassenen werd onderzocht met behulp van de lange versie van de zelfgerapporteerde International Physical Activity Questionnaire (IPAQ). Deze vragenlijst wordt gebruikt om de intensiteit, frequentie en duur van beweging over vier domeinen te bepalen:
- transportgerelateerde lichaamsbeweging: activiteiten zoals wandelen of fietsen om van de ene plaats naar de andere te komen;
- werkgerelateerde lichaamsbeweging: dit omvat wandelen op het werk, matig intensieve activiteiten doen (bv. lichte lasten dragen) en zwaar intensieve activiteiten doen (bv. zware lasten dragen of bouwwerkzaamheden);
- huishoudelijke lichaamsbeweging: matig intensieve huishoudelijke activiteiten (bv. ramen wassen of vloeren schrobben), evenals matig intensieve activiteiten (bv. harken) of zwaar intensieve activiteiten (bv. houthakken) in de tuin;
- lichaamsbeweging in de vrije tijd: activiteiten zoals wandelen in de vrije tijd (niet transportgerelateerd), matig intensieve activiteiten (bv. zwemmen of fietsen in een gematigd tempo) en hoog intensieve activiteiten (bv. aerobics of joggen).
- Het percentage lichaamsbeweging in elk domein werd berekend door de tijd die binnen dat domein werd besteed te delen door de totale tijd besteed aan lichaamsbeweging in alle domeinen.
- Hoewel vragenlijsten veel voordelen hebben, hebben ze ook beperkingen. Mensen hebben vaak moeite om de intensiteit van hun lichaamsbeweging nauwkeurig in te schatten. Verkeerde inschattingen, in combinatie met vergeetachtigheid en het willen geven van sociaal aanvaardbare antwoorden, kan resulteren in een overschatting van het niveau van lichaamsbeweging. De resultaten zijn dus het meest geschikt om groepen (bv. volgens geslacht, leeftijd of sociaaleconomische status) te vergelijken in plaats van het trekken van absolute conclusies.
Belangrijkste resultaten
Huishoudelijke lichaamsbeweging worden het vaakst gerapporteerd, terwijl transportgerelateerde lichaamsbeweging het minst vaak wordt gerapporteerd.
Mannen bewegen vaker in de vrije tijd dan vrouwen, terwijl vrouwen op hun beurt vaker huishoudelijke lichaamsbeweging doen dan mannen.
Volwassenen met een laag opleidingsniveau besteden meer tijd aan werkgerelateerde lichaamsbeweging dan volwassenen met een hoog opleidingsniveau. Omgekeerd besteden volwassenen met een middelhoog en hoog opleidingsniveau meer tijd aan lichaamsbeweging in de vrije tijd dan volwassenen met een laag opleidingsniveau.
Het percentage transportgerelateerde lichaamsbeweging is hoger in Vlaanderen dan in Wallonië.
Er zijn geen verschillen over de tijd binnen de domeinen van lichaamsbeweging.
Leeftijd en geslacht
Gemiddeld percentage lichaamsbeweging uitgevoerd door volwassenen van 18 tot 64 jaar tijdens het transport, het werk, de vrije tijd en het huishouden, volgens geslacht, België: 2022-2023
- Ruw = resultaten gewogen voor seizoen, leeftijd, geslacht en sociaaleconomische status.
- Huishoudelijke lichaamsbeweging omvat activiteiten uitgevoerd thuis, zowel in huis als in de tuin.
- Over het algemeen besteden volwassen 17% van hun beweegtijd aan transportgerelateerde lichaamsbeweging, wat minder is dan de tijd die ze besteden aan lichaamsbeweging in de vrije tijd (24%) of aan werkgerelateerde lichaamsbeweging (25%).
- Volwassenen besteden het meeste beweegtijd aan huishoudelijke lichaamsbeweging (32%).
Gemiddeld percentage transportgerelateerde lichaamsbeweging uitgevoerd door volwassenen van 18 tot 64 jaar, volgens leeftijd en geslacht, België: 2022-2023
- Ruw = resultaten gewogen voor seizoen, leeftijd, geslacht en sociaaleconomische status.
- Jongvolwassen vrouwen en mannen (18-39 jaar) besteden respectievelijk 21% en 16% van hun beweegtijd aan transportgerelateerde lichaamsbeweging.
- Volwassen vrouwen van middelbare leeftijd (40-64 jaar) besteden 17% van hun beweegtijd aan transportgerelateerde lichaamsbeweging, evenals mannen in dezelfde leeftijdsgroep.
Gemiddeld percentage werkgerelateerde lichaamsbeweging uitgevoerd door volwassenen van 18 tot 64 jaar, volgens leeftijd en geslacht, België: 2022-2023
- Ruw = resultaten gewogen voor seizoen, leeftijd, geslacht en sociaaleconomische status.
- Er is geen verschil in het uitvoeren van werkgerelateerde lichaamsbeweging tussen jongvolwassen vrouwen en mannen (18-39 jaar; 25%).
- Mannen van middelbare leeftijd (40-64 jaar) besteden 27% van hun beweegtijd aan werkgerelateerde lichaamsbeweging, terwijl vrouwen in deze leeftijdsgroep 21% rapporteren.
Gemiddeld percentage lichaamsbeweging tijdens de vrije tijd uitgevoerd door volwassenen van 18 tot 64 jaar, volgens leeftijd en geslacht, België: 2022-2023
- Ruw = resultaten gewogen voor seizoen, leeftijd, geslacht en sociaaleconomische status.
- Over het algemeen besteden volwassen mannen meer tijd aan lichaamsbeweging in de vrije tijd dan vrouwen (27% en 21%, respectievelijk).
- Het percentage tijd besteed aan lichaamsbeweging in de vrije tijd is hoger bij jongvolwassen (18-39 jaar; 28%) dan bij volwassenen van middelbare leeftijd (40-64 jaar; 21%).
- Jongvolwassen mannen (18-39 jaar) geven aan meer tijd te besteden aan lichaamsbeweging in de vrije tijd (31%) dan vrouwen in deze leeftijdsgroep (24%). Bij volwassenen van middelbare leeftijd (40–64 jaar) is er in dit opzicht geen verschil.
Gemiddeld percentage huishoudelijke lichaamsbeweging uitgevoerd door volwassenen van 18 tot 64 jaar, volgens leeftijd en geslacht, België: 2022-2023
- Ruw = resultaten gewogen voor seizoen, leeftijd, geslacht en sociaaleconomische status.
- Huishoudelijke lichaamsbeweging omvat activiteiten uitgevoerd thuis, zowel in huis als in de tuin.
- Ongeacht de leeftijd besteden volwassen vrouwen meer tijd aan huishoudelijke lichaamsbeweging (37%) dan mannen (27%). Dit verschil is toe te schrijven aan volwassenen van middelbare leeftijd (40-64 jaar), waar vrouwen 42% van hun tijd besteden aan huishoudelijke lichaamsbeweging in vergelijking met 29% van de mannen in dezelfde leeftijdsgroep.
- Ongeacht het geslacht besteden volwassenen van middelbare leeftijd (40- 64 jaar; 36%) meer tijd aan huishoudelijke lichaamsbeweging dan jongvolwassenen (18-39 jaar; 26%).
- Huishoudelijke lichaamsbeweging is lager bij jongvolwassen vrouwen (28%) dan bij vrouwen van middelbare leeftijd (42%).
Opleidingsniveau
Gemiddeld percentage lichaamsbeweging uitgevoerd door volwassenen van 18 tot 64 jaar tijdens het transport, het werk, de vrije tijd en het huishouden, volgens opleidingsniveau, België: 2022-2023
- Ruw = resultaten gewogen voor seizoen, leeftijd, geslacht en sociaaleconomische status.
- Huishoudelijke lichaamsbeweging omvat activiteiten uitgevoerd thuis, zowel in huis als in de tuin.
- Het opleidingsniveau wordt berekend op niveau van het huishouden door rekening te houden met het hoogst behaalde diploma door: (i) de respondenten of hun partner voor volwassenen (18 jaar en ouder), of (ii) de vader en moeder (of verzorger, indien van toepassing) voor kinderen en adolescenten (van 3 tot 17 jaar). Gemakshalve verwijzen we echter naar het opleidingsniveau van individuen in plaats van naar het opleidingsniveau van hun huishoudens.
- Volwassenen met een laag opleidingsniveau besteden 30% van hun beweegtijd aan werkgerelateerde lichaamsbeweging, wat meer is dan bij volwassenen met een middelhoog (20%) en hoog (18%) opleidingsniveau.
- Omgekeerd besteden volwassenen met een middelhoog en hoog opleidingsniveau meer tijd aan lichaamsbeweging in de vrije tijd (respectievelijk 28% en 29% van hun beweegtijd) dan volwassenen met een laag opleidingsniveau (19%).
- Er is geen noemenswaardig verschil in het percentage tijd besteed aan transportgerelateerde lichaamsbeweging of huishoudelijke lichaamsbeweging tussen de verschillende opleidingsniveaus.
Regio en jaar
Gemiddeld percentage lichaamsbeweging uitgevoerd door volwassenen van 18 tot 64 jaar tijdens het transport, het werk, de vrije tijd en het huishouden, volgens regio, België: 2022-2023
- Gecorrigeerd = resultaten gewogen voor seizoen, leeftijd, geslacht en sociaaleconomische status, en gecorrigeerd volgens leeftijd en geslacht op basis van een lineair regressiemodel (met de Belgische bevolking van 2022-2023 als referentie).
- Huishoudelijke lichaamsbeweging omvat activiteiten uitgevoerd thuis, zowel in huis als in de tuin.
- Het percentage tijd besteed aan transportgerelateerde lichaamsbeweging is hoger in Vlaanderen (20%) dan in Wallonië (14%).
- Er is geen verschil tussen Vlaanderen en Wallonië in het percentage tijd besteed aan werkgerelateerde lichaamsbeweging, lichaamsbeweging in de vrije tijd of huishoudelijke lichaamsbeweging.
Gemiddeld percentage transportgerelateerde lichaamsbeweging uitgevoerd door volwassenen van 18 tot 64 jaar, volgens regio en jaar, België: 2022-2023
- Gecorrigeerd = resultaten gewogen voor seizoen, leeftijd, geslacht en sociaaleconomische status, en gecorrigeerd volgens leeftijd en geslacht op basis van een lineair regressiemodel (met de Belgische bevolking van 2022-2023 als referentie).
- In België is de tijd besteed aan transportgerelateerde lichaamsbeweging bijna constant gebleven tussen 2014-2015 (19%) en 2022-2023 (17%).
- In Wallonië is het percentage tijd besteed aan transportgerelateerde lichaamsbeweging gedaald tussen 2014-2015 (17%) en 2022-2023 (14%).
Gemiddeld percentage werkgerelateerde lichaamsbeweging uitgevoerd door volwassenen van 18 tot 64 jaar, volgens regio en jaar, België: 2022-2023
- Gecorrigeerd = resultaten gewogen voor seizoen, leeftijd, geslacht en sociaaleconomische status, en gecorrigeerd volgens leeftijd en geslacht op basis van een lineair regressiemodel (met de Belgische bevolking van 2022-2023 als referentie).
- In België was het percentage tijd besteed aan werkgerelateerde lichaamsbeweging 23% in 2014-2015 en 25% in 2022-2023.
- Er zijn geen noemenswaardige verschillen tussen de regio’s over de tijd.
Gemiddeld percentage lichaamsbeweging in de vrije tijd uitgevoerd door volwassenen van 18 tot 64 jaar, volgens regio en jaar, België: 2022-2023
- Gecorrigeerd = resultaten gewogen voor seizoen, leeftijd, geslacht en sociaaleconomische status, en gecorrigeerd volgens leeftijd en geslacht op basis van een lineair regressiemodel (met de Belgische bevolking van 2022-2023 als referentie).
- In België was het percentage tijd besteed aan lichaamsbeweging in de vrije tijd 23% in 2014-2015 en 24% in 2022-2023.
- Zowel in Vlaanderen als Wallonië was er geen noemenswaardige verandering over tijd in het percentage tijd besteed aan lichaamsbeweging in de vrije tijd.
Gemiddeld percentage huishoudelijke lichaamsbeweging uitgevoerd door volwassenen van 18 tot 64 jaar, volgens regio en jaar, België: 2022-2023
- Gecorrigeerd = resultaten gewogen voor seizoen, leeftijd, geslacht en sociaaleconomische status, en gecorrigeerd volgens leeftijd en geslacht op basis van een lineair regressiemodel (met de Belgische bevolking van 2022-2023 als referentie).
- Huishoudelijke lichaamsbeweging omvat activiteiten uitgevoerd thuis, zowel in huis als in de tuin.
- In België was het percentage tijd besteed aan huishoudelijke lichaamsbeweging 32% in zowel 2014-2015 als 2022-2023.
- Er is geen noemenswaardige verandering over tijd in het percentage tijd besteed aan huishoudelijke lichaamsbeweging binnen de regio’s.
Geslacht en jaar
Gemiddeld percentage transportgerelateerde lichaamsbeweging uitgevoerd door volwassenen van 18 tot 64 jaar, volgens jaar en geslacht, België: 2022-2023
- Gecorrigeerd = resultaten gewogen voor seizoen, leeftijd, geslacht en sociaaleconomische status, en gecorrigeerd volgens leeftijd en geslacht op basis van een lineair regressiemodel (met de Belgische bevolking van 2022-2023 als referentie)..
- Voor zowel vrouwen als mannen was er geen noemenswaardige verandering in het percentage tijd besteed aan transportgerelateerde lichaamsbeweging tussen 2014-2015 en 2022-2023.
Gemiddeld percentage werkgerelateerde lichaamsbeweging uitgevoerd door volwassenen van 18 tot 64 jaar, volgens jaar en geslacht, België: 2022-2023
- Gecorrigeerd = resultaten gewogen voor seizoen, leeftijd, geslacht en sociaaleconomische status, en gecorrigeerd volgens leeftijd en geslacht op basis van een lineair regressiemodel (met de Belgische bevolking van 2022-2023 als referentie).
- Bij vrouwen is het percentage tijd besteed aan werkgerelateerde lichaamsbeweging gestegen van 16% in 2014-2015 tot 23% in 2022-2023.
- Bij mannen is er geen noemenswaardige verandering tussen 2014-2015 en 2022-2023 waargenomen.
Gemiddeld percentage lichaamsbeweging tijdens de vrije tijd uitgevoerd door volwassenen van 18 tot 64 jaar, volgens jaar en geslacht, België : 2022-20233
- Gecorrigeerd = resultaten gewogen voor seizoen, leeftijd, geslacht en sociaaleconomische status, en gecorrigeerd volgens leeftijd en geslacht op basis van een lineair regressiemodel (met de Belgische bevolking van 2022-2023 als referentie).
- Voor zowel mannen als vrouwen is het percentage tijd besteed aan lichaamsbeweging in de vrije tijd onveranderd gebleven tussen 2014-2015 en 2022-2023.
Gemiddeld percentage huishoudelijke lichaamsbeweging uitgevoerd door volwassenen van 18 tot 64 jaar, volgens jaar en geslacht, België : 2022-2023
- Gecorrigeerd = resultaten gewogen voor seizoen, leeftijd, geslacht en sociaaleconomische status, en gecorrigeerd volgens leeftijd en geslacht op basis van een lineair regressiemodel (met de Belgische bevolking van 2022-2023 als referentie).
- Huishoudelijke lichaamsbeweging omvat activiteiten uitgevoerd thuis, zowel in huis als in de tuin.
- Voor zowel vrouwen als mannen is er geen noemenswaardige verandering in het percentage tijd besteed aan huishoudelijke lichaamsbeweging waargenomen tussen 2014-2015 en 2022-2023.
Gelieve naar deze pagina te verwijzen als: Sciensano. Lichaamsbeweging en sedentair gedrag bij volwassenen: Domein-specifieke lichaamsbeweging, Voedselconsumptiepeiling 2022-2023, December 2024, Brussel, België, https://www.sciensano.be/nl/resultaten-van-de-nationale-voedselconsumptiepeiling-2022-2023/lichaamsbeweging-en-sedentair-gedrag-bij-volwassenen-van-18-tot-64-jaar-1